"Chciałabym złożyć wniosek o podział majątku wspólnego, ale nie wiem, który sąd jest właściwy. Czy powinnam złożyć wniosek do sądu rejonowego czy do sądu okręgowego?"

Zgodnie z art. 507 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.), sprawy należące do postępowania nieprocesowego rozpoznają sądy rejonowe, z wyjątkiem tych spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych. W przypadku sprawy o podział majątku wspólnego nie mamy do czynienia z takim zastrzeżeniem, zatem bez względu na wartość majątku podlegającego podziałowi właściwy będzie zawsze sąd rejonowy, wydział cywilny.

Odnosząc się zaś do kwestii właściwości miejscowej wskazać należy, iż w myśl art. 566 k.p.c., w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami właściwy jest sąd miejsca położenia majątku, a jeżeli wspólność ustała na skutek śmierci jednego z małżonków to właściwy jest sąd spadku. Jeżeli natomiast w chwili składania wniosku o podział majątku wspólnego nie żyją oboje małżonkowie, sądem właściwym jest sąd spadku tego z małżonków, który zmarł jako pierwszy.

W tym miejscu wskazać należy, iż miejsce położenia majątku należy zawsze oceniać na chwilę składania wniosku o podział majątku wspólnego. Oznacza to, że jeżeli w skład majątku wspólnego wchodzi tylko jeden składnik np. ruchomość to o właściwości miejscowej sądu decyduje miejsce, w którym ruchomość ta znajduje się w chwili składania wniosku. Jeśli natomiast majątek wspólny jest większy i składa się on z kilku składników np. ruchomości i nieruchomości (np. samochód i mieszkanie), to wówczas o właściwości sądu powinno decydować miejsce położenia nieruchomości, a jeżeli nieruchomości są dwie lub jest ich więcej i znajdują się one w okręgu kilku sądów to zgodnie z art. 43 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Wnioskodawca ma prawo wyboru sądu właściwego.

Warto też dodać, że sąd na żądanie Uczestnika postępowania, zgłoszone nie później niż na pierwszej rozprawie może przekazać sprawę o podział majątku wspólnego do rozpoznania sądowi rejonowemu, w którego okręgu znajduje się majątek wspólny, jego znaczna część lub, w którego okręgu mieszkają wszyscy Uczestnicy.

Podstawa prawna:

art. 43 § 1 w zw. z art. 13 § 2, art. 507 i art. 566 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tj. Dz. U. Nr 43, poz. 296),

Komentarz do spraw o podział majątku wspólnego małżonków pod red. J. Ignaczewskiego, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.