"Jestem po rozwodzie dwa lata. Do tej pory ani ja ani była żona nie złożyliśmy do sądu wniosku o podział majątku wspólnego, dowiedziałem się jednak, że z takim zamiarem nosi się nasz wierzyciel. Czy ma on do tego prawo?"
Zgodnie z art. 506 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.), postępowanie nieprocesowe sąd wszczyna na wniosek, a w wypadkach wskazanych w ustawie może je wszcząć także z urzędu.
Kierując się zatem powyższą zasadą wskazać należy, iż postępowanie sądowe dot. podziału majątku wspólnego może zostać skutecznie wszczęte tylko i wyłącznie wtedy, gdy wniosek o podział majątku wspólnego zostanie złożony przez uprawniony do tego podmiot, a do podmiotów tych w pierwszej kolejności zaliczymy każdego z małżonków lub byłych małżonków. Nie sposób nie stwierdzić, że to właśnie małżonkowie/byli małżonkowie najczęściej są podmiotami stającymi się wnioskodawcami w niniejszym postępowaniu, jednakże krąg ten jest znacznie szerszy. I tak wskazać należy, że podmiotami uprawnionymi również są:
- Spadkobiercy małżonków, jeżeli małżeństwo ustało przez śmierć któregoś z nich lub uznanie za zmarłego bądź jeśli któreś z małżonków, albo oboje, zmarło po ustaniu wspólności, ale przed złożeniem wniosku o podział majątku wspólnego,
- Nabywcy spadku lub udziału w spadku,
- Następcy prawni małżonka i ich spadkobiercy, jeśli po ustaniu wspólności małżonek zbył swój udział osobie trzeciej,
- Wierzyciel, który w postępowaniu egzekucyjnym zajął roszczenie o podział majątku wspólnego,
- Współwłaściciel, jeśli współwłasność obejmowała składniki majątku wspólnego,
- Skarb Państwa w odniesieniu do składników majątku wspólnego, co do których orzeczono środek karny w postaci przepadku,
- Prokurator,
- Rzecznik Praw Obywatelskich.
W tym miejscu wskazać również należy, że wniosek złożony przez osobę nieuprawnioną podlega oddaleniu.
Wskazując podmioty uprawnione do złożenia wniosku o podział majątku wspólnego nie sposób też nie odnieść się do podmiotów, które mogą być Uczestnikami tego postępowania. Zgodnie z art. 510 k.p.c., każdy zainteresowany wynikiem postępowania może być jego uczestnikiem, musi wykazać tylko swój interes prawny. Przykładowo wskazać można, iż Uczestnikiem postępowania o podział majątku wspólnego może być konkubent małżonka, jeżeli przedmioty nabyte w związku pozamałżeńskim stanowią współwłasność konkubentów wg przepisów prawa rzeczowego. Uczestnikiem niniejszego postępowania może być również bank, jeżeli w skład wspólnego majątku wchodzi prawo własności nieruchomości obciążonej hipotekę zabezpieczającą jego wierzytelność lub np. Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, jeśli w skład majątku wchodzi prawo do korzystania z lokalu znajdującego się w jej zasobach, a przydzielonego jednemu z małżonków jako kwatera.
Podstawa prawna:
art. 506 i 510 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tj. Dz. U. Nr 43, poz. 296),
Komentarz do spraw o podział majątku wspólnego małżonków pod red. J. Ignaczewskiego, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
