„Moja córka od kilku miesięcy nagminnie odmawia spotkań z ojcem. Rozmawiam z nią, tłumaczę i zachęcam do spotkań, jednakże kategorycznie odmawia. Były mąż straszy mnie sądem i karami pieniężnymi. Czy mogę się jakoś bronić?”

Zgodnie z art. 113 § 1 kro, niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Utrzymywanie tych kontaktów polega m.in. na przebywaniu z dzieckiem i bezpośrednim porozumiewaniu się, utrzymywaniu korespondencji, a także na korzystaniu z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.

W myśl zaś art. 598¹⁵ i 598¹⁶ k.p.c., w przypadku, gdy rodzic, u którego mieszka dziecko, lub rodzic, który jest uprawniony do kontaktu z dzieckiem, nie realizuje obowiązków wynikających z orzeczenia sądowego albo z ugody zawartej przed mediatorem, sąd opiekuńczy może zagrozić tej osobie nakazem zapłaty oznaczonej sumy na rzecz osoby uprawnionej za każde naruszenie obowiązku. Następnie, jeżeli osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, nie wypełnia nadal swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń.

Do czerwca br. w przypadku utrudniania kontaktów przez rodzica, pod którego pieczą pozostawało dziecko rodzicowi, który był uprawniony do realizowania kontaktów sąd rodzinny mógł najpierw zagrozić nakazem zapłaty oznaczonej kwoty, a następnie mógł nakazać zapłatę. Sytuacja ta obecnie uległa zmianie, gdyż dnia 22 czerwca 2022 r. Trybunał Konstytucyjny na skutek złożonej skargi konstytucyjnej orzekł (SK 3/20), że przepisy art. 598¹⁶ § 1 w zw. z art. 598¹⁵ § 1 kodeksu postępowania cywilnego w zakresie, w jakim obejmują sytuację, w której niewłaściwe wykonywanie lub niewykonywanie obowiązków związane jest z zachowaniem dziecka, niewywołane przez osobę, pod której pieczą dziecko się znajduje, są niezgodne z art. 48 ust. 1 zdanie drugie oraz art. 72 ust. 3 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.

Podkreślić należy, iż Trybunał Konstytucyjny orzekł, że w/w przepisy są niekonstytucyjne, ale tylko wtedy, kiedy utrudnianie lub uniemożliwianie kontaktu wynika z zachowania samego dziecka, a wola dziecka nie może być wywołana zachowaniem osoby sprawującej nad nim pieczę!

W praktyce sądy mają obowiązek stosować się do wyroku TK, w związku z czym nie mogą ani zagrozić ani nakazać zapłaty oznaczonej kwoty, jeżeli dziecko świadomie i z własnej woli podejmuje decyzję, że nie chce się widzieć z rodzicem. Dziecko, mimo, że pozostaje pod władzą rodzicielską ma prawo do wyrażania własnych poglądów i poglądy te winny być szanowane. Sądy opiekuńcze w aktualnym stanie prawnym przy rozpoznawaniu wniosku o nakazanie zapłaty sumy pieniężnej za utrudnianie lub uniemożliwianie kontaktu mają obowiązek ustalić czy brak kontaktu jest wyrazem samodzielnej decyzji dziecka, wolnej od wpływu osoby sprawującej nad nim codzienną opiekę. Jeśli sąd dostrzeżenie, że dziecko mogło zostać zmanipulowane czy to przez rodzica czy dziadków wskazane przepisy można dalej stosować!