„Z powodu pandemii koronawirusa mój syn zgodnie z decyzją rządu od 12 marca nie uczęszcza do przedszkola. Za marzec ponieśliśmy z żoną opłaty, jednak w tym miesiącu nie stać nas na czesne, gdyż oboje utraciliśmy płynność finansową i znajdujemy się w ciężkiej sytuacji. Czy jesteśmy zobowiązani opłacać czesne skoro placówka jest zamknięta?”
Konieczność ponoszenia opłat związanych z uczęszczaniem przez dzieci do żłobków, przedszkoli i szkół jest ostatnio jednym z najczęściej zadawanych pytań przez moich klientów. Każdy z nich zastanawia się czy w związku z zamknięciem wszystkich placówek edukacyjnych istnieje konieczność ponoszenia opłat za czesne lub wydawane w placówkach obiady. Jak już wskazałam w artykule poprzedzającym sytuacja z którą obecnie każdy z nas się zmaga jest sytuacją nadzwyczajną, nieprzewidywalną i bardzo ciężką nie tylko pod względem ekonomicznym, ale również psychicznym. Niemniej jednak postaram się w tym trudnym dla nas wszystkim czasie pomóc dostosowując pojawiające się artykuły na blogu stricte pod pytania, które Państwa gnębią.
Przechodząc zatem do odpowiedzi na pytanie wyżej postawione chciałabym wskazać, iż konieczność ponoszenia opłat zależy przede wszystkim od tego czy dzieci uczęszczają do żłobka, przedszkola czy szkoły.
Jeśli małoletnie dziecko uczęszcza do żłobka lub przedszkola w mojej ocenie rodzic absolutnie nie powinien być zmuszany do ponoszenia żadnych opłat (czy to czesnego czy opłat związanych z wyżywieniem), gdyż żadna z tych placówek nie świadczy żadnych usług. W tym miejscu chciałabym wskazać na treść art. 495 § 1 Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), zgodnie z którym, jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Z w/w przepisu jednoznacznie wynika, iż placówka, która nie realizuje swoich świadczeń nie może żądać od drugiej strony świadczenia wzajemnego, czyli w tym przypadku ani żłobek ani przedszkole nie może żądać, aby rodzic poniósł opłaty z tytułu czesnego.
Z powyższym poglądem w spójności pozostaje również stanowisko Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który wskazuje wprost, iż „Zgodnie z zasadą wzajemności, obciążenie konsumenta stawką czesnego powinno następować tylko w sytuacji realizacji świadczenia wzajemnego lub gotowości do jego realizacji – zgodnie z umową” czy, że „Za bezzasadne należy uznać naliczenie czesnego za okres, gdy świadczenie nie jest realizowane. Wobec powyższego wszelkie postanowienia uprawniające przedszkola do naliczania czesnego we wskazanych wyżej przypadkach należy uznać za naruszające klauzulę generalną, zawartą w art. 3851§ 1 k.c., jako sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumentów oraz za niedozwolone postanowienie umowne, o którym mowa w art. 3853pkt 22 k.c., zgodnie z którym niedozwolonymi postanowieniami umownymi są takie, które przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta pomimo niewykonania zobowiązania przez jego kontrahenta”.
Przechodząc zaś do opłat za szkołę, chciałabym wskazać, iż tutaj sytuacja kształtuje się zgoła odmiennie, gdyż placówki te w chwili obecnej realizują swoje świadczenia poprzez e-learning. Od 25 marca br. zajęcia w formie online są obowiązkowe, zatem placówka ta realizuje świadczenia, nauczyciele pozostają w gotowości, przygotowują lekcje/wykłady, zadają prace domowe, sprawdzają je, a nawet przeprowadzają sprawdziany. Dodatkowo, chciałabym wskazać, iż opłatami jakie absolutnie szkole się nie należą to opłaty za obiady, na które dziecko wcześniej uczęszczało, a które w chwili obecnej nie są wydawane.
Na koniec chciałabym wskazać, iż artykuł dzisiejszy został poświęcony opłatom za uczęszczanie do placówek prywatnych, gdyż w przypadku placówek publicznych stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej jest jednoznaczne i wskazuje wprost, że opłat nie ponosimy.
Podstawa prawna:
art. 495 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tj. Dz. U. Nr 16, poz. 93).
raport UOKiK z maja 2018 r.
