„Dwa lata temu mój mąż podjął pracę w miejscowości oddalonej 350 km od naszego miejsca zamieszkania. Mąż z czasem coraz rzadziej przyjeżdżał do domu, aż w ogóle zaprzestał powrotów, prawdopodobnie poznał kogoś. Nasze drogi się rozeszły, a uczucie wygasło. Nie chce dłużej pozostawać w tym fikcyjnym związku, chce się rozwieść, ale nie znam adresu męża, nie mam nawet jego aktualnego numeru telefonu. Co powinnam w takiej sytuacji zrobić?”

Zgodnie z art. 126 § 1¹ Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.), gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie (np. pozew o rozwód, wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej, wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem), powinno ono zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania strony, czyli ulicę, numer mieszkania/domu, miejscowość i kod pocztowy. Wskazanie adresu strony pozwanej jest jednym z podstawowych obowiązków powoda i ma na celu umożliwienie sądowi przesłania korespondencji, zapoznanie się drugiej strony z treścią pisma oraz ustosunkowanie się do żądań strony. Zaniechanie tego obowiązku spowoduje, że sąd wezwie stronę wszczynającą postępowanie do uzupełnienia braków formalnych w terminie 7 dni, a jeśli braki te nie zostaną uzupełnione to sąd zarządzi zwrot pozwu.

Jeśli strona wszczynająca postępowanie nie zna adresu zamieszkania pozwanego powinna zwrócić się z wnioskiem o udostępnienie informacji o aktualnym miejscu zameldowania (stałego bądź tymczasowego) do Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA, Wydziału Udostępniania Danych. We wniosku tym należy wskazać, iż dane o których udostępnienie wnosimy niezbędne są z uwagi na postępowanie sądowe.

Z podobnym wniosek można zwrócić się także do urzędu miasta/gminy, który prowadzi ewidencję ludności i ewidencję działalności gospodarczej lub do Krajowego Rejestru Karnego, jeśli istnieje przypuszczenie, że pozwany może przebywać w zakładzie karnym lub areszcie śledczym.

Jeśli w/w działania okażą się bezskuteczne, powód ma możliwość złożyć do sądu wniosek o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. Zgodnie z art. 144 § 1 k.p.c., przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. A zatem, na stronie powodowej spoczywa obowiązek uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu strony pozwanej nie jest znane. We wniosku nie wystarczy napisać, że nie wiemy, gdzie pozwany przebywa, musimy wskazać konkretne działania, które zostały podjęte w celu ustalenia adresu pozwanego. Należy do wniosku załączyć dowody w postaci dokumentów z w/w instytucji i placówek oraz można powołać świadków np. domowników lub sąsiadów.

Po złożeniu w/w wniosku, sąd zbada czy ustalenie miejsca pobytu pozwanego nie było możliwe i jeśli uzna, że strona wszczynająca postępowanie dołożyła należytej staranności, a mimo to adresu zamieszkania pozwanego nie zdołano ustalić to wówczas sąd ustanowi kuratora, który będzie reprezentował w procesie stronę pozwaną i dalsze postępowanie będzie toczyło się z jego udziałem.

W tym miejscu koniecznie wskazać i pamiętać należy, iż strona, która wnosi o ustanowienie kuratora zobowiązana jest pokryć koszty związane z jego udziałem, chyba że jest ona zwolniona z kosztów sądowych lub strona przeciwna przegrała sprawę.

Podstawa prawna:

art. 126 i 144 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tj. Dz. U. Nr 43, poz. 296).