„Moja nieletnia córka urodziła dziecko, którego chciałabym zostać opiekunem prawnym. Niestety kiedyś miałam problem z alkoholem i zostałam pozbawiona władzy rodzicielskiej i nie wiem czy mogę być opiekunem? Czy istnieją jakieś przeszkody, mimo, że już nie piję?”

Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (dalej: kro) wprost wskazuje jakie są przesłanki negatywne (przeszkody), które uniemożliwiają bycie opiekunem prawnym osób małoletnich. W sposób szczegółowy zostało to wskazane w art. 148 kro, zgodnie z którym nie może być ustanowiona opiekunem:

1. osoba, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, a więc osoba, która nie ukończyła 18 lat,  chyba, że wcześniej zawarła małżeństwo (art. 10 § 2 k.c.)   2. osoba ubezwłasnowolniona całkowicie albo częściowo,   3. osoba, dla której przy wszczęciu lub w toku postępowania o ubezwłasnowolnienie ustanowiony został doradca tymczasowy (art. 549 § 1 k.p.c.),   4. osoba, która została pozbawiona praw publicznych,   5. osoba, która została pozbawiona władzy rodzicielskiej,   6. osoba, która została skazana za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności,   7. osoba, która została skazana za inne przestępstwo umyślne popełnione z użyciem przemocy wobec osoby lub przestępstwo popełnione na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nim,   8. osoba, wobec której orzeczono prawomocnie środki karne wymienione w art. 39 pkt 2a i 2b k.k. tj. zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi, lub obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,   9. osoba, w stosunku do której zachodzi prawdopodobieństwo, że nie wywiąże się należycie z obowiązków opiekuna.

Prawomocne skazanie za którekolwiek z w/w przestępstw stanowi przeszkodę do bycia opiekunem prawnym. Biorąc pod uwagę fakt, że katalog ten ma charakter zamknięty można by teoretycznie myśleć, że skazanie za inne przestępstwo nie jest przeszkodą do objęcia funkcji opiekuna. Nic jednak bardziej mylnego, gdyż sąd opiekuńczy wyznaczając opiekunka winien kierować się klauzulą należytego wypełniania swoich obowiązków, a zatem kierując się doświadczeniem i praktyką wskazuję, że karalność kandydata na opiekuna za inne niż w/w przestępstwa jak najbardziej może stanowić przeszkodę do objęcia tej funkcji.

Pamiętać również należy, że przeszkody do bycia opiekunem małoletniego ustają z chwilą zatarcia skazania! Jeśli natomiast którakolwiek z w/w przeszkód pojawi się po wyznaczeniu kandydata na opiekuna to co prawda opieka nie ustaje z mocy prawa, ale stanowi to przesłankę do wydania przez sąd opiekuńczy z urzędu postanowienia o zwolnieniu opiekuna.

Podstawa prawna:

art. 148 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tj. Dz. U. z 2017 r., poz. 682 z późn. zm.),

art. 10 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93),

art. 549 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296),

art. 39 pkt 2a i 2b ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553),

Komentarz do art. 148 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pod red. J. Wiercińskiego, wyd. 1.