„Niedługo wychodzę za mąż i chciałabym dowiedzieć się w jaki sposób ulegnie zmianie moja sytuacja materialna, na czym polega dokładnie wspólność majątkowa i czy w przypadku ewentualnych problemów finansowych jest możliwość dokonania podziału majątku?”

Wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: kro) powstaje między małżonkami z mocy ustawy z chwilą zawarcia małżeństwa i obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Wspólność ta jest współwłasnością łączną, której podstawową cechą jest bezudziałowość oraz podmiotowa niezmienność. Oznacza to, że małżonkowie nabywając w trakcie jej trwania składnik majątku wspólnego, nabywają go nie w określonych ułamkach, ale na prawach małżeńskiej wspólności majątkowej, co oznacza, że cały przedmiot przysługuje niepodzielnie obojgu małżonkom.

Chcąc jednak dokonać podziału w/w przedmiotu należałoby dokonać podziału majątku wspólnego, który zgodnie z art. 35 kro, w czasie trwania wspólności ustawowej jest niedopuszczalny. Żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego, ani nie może rozporządzać i zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

Zakaz żądania podziału majątku wspólnego obowiązuje w czasie trwania wspólności i zgodnie z tezą postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2012 r. (II CSK 139/11, LEX nr 1162655) „zawarta w czasie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej umowa o podziale majątku wspólnego jest nieważna”. Podobnie niedopuszczalne jest zawarcie ugody sądowej, mocą której dochodzi do podziału majątku wspólnego w czasie, kiedy wspólność ustawowa nadal istnieje (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 września 1998 r., I CKN 60/98, niepubl.).

Reasumując, wskazać należy, iż w czasie trwania wspólności ustawowej nie jest dopuszczalny ani umowny, ani sądowy podział majątku wspólnego. Separacja faktyczna małżonków również nie daje podstawy do jego przeprowadzania, a od zakazów rozporządzania i zobowiązywania się do rozporządzania udziałem ustawa nie przewiduje żadnego wyjątku. Przepisy te mają moc bezwzględnie obowiązującą, co oznacza, że czynność prawna dokonana z ich nieruszeniem jest nieważna!

Podstawa prawna:

art. 31 § 1 i art. 35 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tj. Dz. U. z 2017 r., poz. 682 z późn. zm.),

Komentarz do art. 31 § 1 i art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pod red. J. Wiercińskiego, wyd. 1.

Komentarz do spraw o podział majątku wspólnego małżonków, Krystyna Skiepko pod red. J. Ignaczewskiego, wyd. 3.