Jak to zostało wskazane w artykule poprzedzającym ustanowienie rozdzielności majątkowej może nastąpić w formie umowy majątkowej małżeńskiej (potocznie zwanej intercyzą) lub w postępowaniu sądowym.

Zgodnie z art. 52 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej na podstawie orzeczenia sądu nazywane jest ustrojem przymusowej rozdzielności majątkowej i powstaje niezależnie od woli małżonków (od chwili jej ustanowienia, każdy z małżonków samodzielnie zarządza swoimi środkami i nie ma obowiązku informowania współmałżonka o swojej sytuacji finansowej). Żądanie ustanowienia rozdzielności majątkowej może zostać zgłoszone przez każdego z małżonków w dowolnym momencie trwania małżeństwa, a potrzeba uzyskania takiego orzeczenia występuje, gdy dalsze funkcjonowanie ustroju wspólności majątkowej stało się niewskazane, a małżonkowie nie są w stanie dokonać jego umownej modyfikacji.

Zgodnie z w/w przepisem do ustanowienia rozdzielności majątkowej może dojść jedynie z „ważnych powodów”. O tym co stanowi tzw. „ważny powód” zajmę się w następnym artykule dotyczącym przesłanek ustanowienia rozdzielności majątkowej, gdyż jest to temat obszerny i wymagający bardziej szczegółowej analizy. Po krótce jedynie wskaże, iż za „ważny powód” należy uznać sytuację, która wywołuje stan pociągający za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków, zwykle także dobra rodziny.

Kolejno mieć na uwadze należy, iż rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, a wyjątkowo może zostać ustanowiona z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Taka sytuacja natomiast nie może mieć miejsca wtedy, gdy strony decydują się na zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej u notariusza, gdyż umowa ta obowiązuje od chwili jej zawarcia albo ewentualnie od późniejszego terminu oznaczonego przez strony w samej umowie, nigdy zaś wcześniej!

Pamiętać również należy, że ustrój rozdzielności majątkowej ustanowiony przez sąd staje się skuteczny z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia ustanawiającego ustrój rozdzielności, a także, że na żądanie jednego z małżonków może zostać w każdej chwili zmieniony zgodną wolą małżonków.