Niejednokrotnie zdarza się, że rodzic zostawia dziecko samo w domu. Tylko na chwilę, aby wyskoczyć do sklepu po szybkie zakupy, wyrzucić śmieci czy pójść do samochodu, bo zostawił w nim np. telefon. Uważa, że dziecko jest odpowiedzialne i można mu zaufać, ale czy to, aby na pewno oznacza, że może je zostawić samo, bez opieki osoby dorosłej?
Zgodnie z art. 92 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską, a to oznacza, że sprawowanie władzy rodzicielskiej wiąże się z odpowiedzialnością rodziców za opiekę nad dzieckiem. Niewywiązanie się zaś z tych obowiązków może doprowadzić do tego, że rodzic poniesie odpowiedzialność za narażenie dziecka na niebezpieczeństwo lub za jego porzucenie.
Konsekwencje z jakimi może się zmierzyć rodzic, który nie zapewnił dziecku należytej opieki, czego skutkiem może być narażenie dziecka na niebezpieczeństwo uregulowane zostały na gruncie prawa karnego oraz prawa wykroczeń i w zależności od charakteru popełnionego czynu i jego okoliczności, może czyn ten zostać potraktowany jako przestępstwo lub wykroczenie.
Kiedy mamy do czynienia z przestępstwem?
W myśl art. 160 kk, kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeśli zaś na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Z powyższego przepisu wynika, że rodzice będą podlegali surowszej odpowiedzialności karnej, gdyż to na nich spoczywa szczególny obowiązek opieki nad dzieckiem.
Istotne jest również to, że nawet jeśli rodzice działali nieumyślnie to również ponoszą oni odpowiedzialność karną, przy czym odpowiedzialność ta jest łagodniejsza. Odpowiedzialność tą ponoszą także wówczas, gdy dziecku co prawda nie stała się krzywda, ale wystąpiło bezpośrednie niebezpieczeństwo i niebezpieczeństwo to zagrażało życiu dziecka lub mogło doprowadzić do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
Przykład: W mieszkaniu pozostawione zostały otwarte drzwi na balkon, na który bez problemu dziecko mogło wyjść i wypaść przez balustradę.
Kiedy mamy do czynienia z wykroczeniem?
W myśl art. 106 kw, kto mając obowiązek opieki lub nadzoru nad małoletnim do lat 7 albo nad inną osobą niezdolną rozpoznać lub obronić się przed niebezpieczeństwem, dopuszcza do jej przebywania w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia człowieka, podlega karze grzywny albo karze nagany.
Z powyższego przepisu wynika, że odpowiedzialności karnej podlegają nie tylko rodzice, ale również opiekunowie dziecka, a także, że opieka i nadzór nie dotyczy tylko dziecka poniżej 7 roku życia, ale również osoby niezdolnej rozpoznać lub obronić się przed niebezpieczeństwem, czyli np. osoby chorej psychicznie, upośledzonej umysłowo, niepełnosprawnej fizycznie lub odurzonej alkoholem.
Przykład: Pozwolenie dziecku na kąpiel w jeziorze bez odpowiedniego nadzoru lub pozwolenie dziecku wejścia zimą na kruchy lód.
Reasumując, dziecko, które nie ukończyło 7 roku życia nie może pozostawać samo ani w domu, ani poza domem. Jeżeli taka sytuacja będzie miała miejsce, rodzice muszą liczyć się z konsekwencjami w postaci odpowiedzialności karnej.
W przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przez rodzica lub rodziców w/w przestępstwa lub wykroczenia organy ścigania mogą wszcząć i prowadzić postępowanie, następnie mogą zawiadomić sąd rodzinny, który z urzędu może wszcząć postępowanie i np. ograniczyć władzę rodzicielską poprzez nadzór kuratora lub rozważyć zastosowanie innego środka przewidzianego w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
Czy jest zatem jakaś granica wiekowa, od której dziecko może już zostać samo w domu?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, gdyż zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 06 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka, dziecko, to każda istota ludzka od poczęcia do osiągnięcia pełnoletności. A zatem rodzice ponoszą odpowiedzialność za swoje dzieci aż do ukończenia przez nie 18 roku życia.
Posiłkując się jednak granicą wieku wskazaną w art. 106 kw, przyjąć możemy, że dziecko powyżej 7 roku życia może zostać na chwilę samo w domu, ALE każdy przypadek należy indywidualnie rozstrzygać, w tym należy brać przede wszystkim pod uwagę rozwój umysłowy dziecka.
